PHP– obiektowy, skryptowy język programowania zaprojektowany do generowania dynamicznych stron internetowych. PHP najczęściej stosuje się do przetwarzania skryptów po stronie serwera WWW, ale może być on również używany z poziomu wiersza poleceń oraz w aplikacjach pracujących w trybie graficznym np. przy pomocy biblioteki GTK+. Implementacja PHP w środowisku Linux wraz z serwerem WWW Apache oraz serwerem baz danych MySQL określana jest jako platforma LAMP.

Możliwości

---

Skrypty napisane w PHP są z reguły umieszczane w plikach tekstowych (czasami razem z HTML lub XHTML). Dzięki temu PHP jest podobny w założeniach do coraz rzadziej stosowanego mechanizmu Server Side Includes^[4]. PHP pozwala także na wykonywanie skryptów z linii poleceń podobnie jak Perl, Python oraz Ruby. Jego modułowa budowa daje również możliwość programowania samodzielnych aplikacji z interfejsem graficznym. PHP umożliwia współpracę z wieloma rodzajami źródeł danych, takich jak systemy zarządzania bazami danych, pliki tekstowe, dokumenty XML oraz serwisy WWW.

Historia

---

Pierwsza wersja PHP, rozpowszechniana pod nazwą PHP/FI (Personal Home Page/Forms Interpreter), została stworzona przez duńskiego programistę Rasmusa Lerdorfa. W roku 1994 napisał on zestaw skryptów Perla służących do monitorowania internautów, którzy odwiedzali jego witrynę. Gdy ruch na stronach stał się duży, przepisał je w języku C, rozszerzając przy tym funkcjonalność samej aplikacji. Niedługo później użytkownicy zaczęli prosić go o możliwość użycia tych narzędzi na swoich stronach, zatem 8 czerwca 1995 roku autor udostępnił ich kod źródłowy pod nazwą PHP Tools 1.0. W 1997 roku pojawiło się PHP/FI 2.0. Jedyne oficjalne wydanie nastąpiło w listopadzie 1997 roku^[5].

PHP 3

W 1997 roku projektem zainteresowali się dwaj izraelscy programiści, Zeev Suraski i Andi Gutmans^[6]. Zdecydowali oni, że przepiszą kod PHP od nowa, korzystając z pomocy istniejącej już wówczas społeczności PHP. W czerwcu 1998 roku ogłosili PHP 3.0 jako następcę PHP/FI, którego zaprzestano rozwijać.

PHP 3.0 posiadało całkowicie nową architekturę, która znacznie zwiększała jego wydajność^{[potrzebne źródło]}. Pojawiły się w nim zalążki programowania obiektowego, ale najważniejszą cechą aplikacji była jej modułowość. Programiści mogli w tej wersji rozszerzać funkcjonalność języka poprzez dodawanie własnych modułów.

PHP 4

Zimą 1998 roku, krótko po wydaniu PHP 3, Zeev Suraski oraz Andi Gutmans ponownie zaczęli przepisywać kod źródłowy PHP. Za główne cele obrano poprawę modułowości języka oraz zwiększenie wydajności działania złożonych aplikacji. Dotychczasowa wersja nie była stworzona do tych celów, i tym samym nie była konkurencyjna w stosunku do innych rozwiązań^{[potrzebne źródło]}. W połowie 1999 roku został stworzony nowy silnik języka - Zend Engine, na bazie którego rozpoczęto pracę nad PHP 4^[7]. Ostatecznie PHP 4 zostało wydane w maju 2000 roku.

Od tego czasu programiści mieli do dyspozycji wiele nowych narzędzi, konstrukcji językowych oraz bezpieczniejszy system wejścia/wyjścia, natomiast od strony administracyjnej dodano obsługę wielu nowych serwerów WWW. W każdym kolejnym wydaniu z linii PHP 4 zwiększano bezpieczeństwo, szybkość działania oraz dodawano nowe funkcje^{[potrzebne źródło]}.

PHP 5

W 2002 roku Zeev Suraski oraz Andi Gutmans ponownie rozpoczęli znaczącą modernizację silnika Zend, mającą na celu dodanie do PHP modelu obiektowego, podobnego do tych, który istnieje w innych językach obiektowych. W lutym 2003 ukazała się wersja alpha PHP oznaczona numerem 5.0.0. Stabilna wersja została wydana w lipcu 2004 roku.

Pojawił się w niej całkowicie nowy model programowania obiektowego, co spowodowało utratę pełnej kompatybilności z poprzednimi wersjami PHP. W ramach tego modelu zmieniony został sposób reprezentacji obiektów. W wersjach wcześniejszych obiekt był jednocześnie zmienną, co sprawiało duże trudności, dlatego też w wersji 5 na wzór Javy zmienna obiektowa stała się jedynie referencją do właściwego obiektu. Obecnie operacja przypisania powoduje powstanie drugiej referencji wskazującej na ten sam obiekt.

Oprócz tego udostępniono zbiór interfejsów znacznie rozszerzających możliwości klas użytkownika^[8]. Nastąpiły także zmiany oraz nowości w systemie modułów PHP. Funkcje obsługi języka XML zostały przepisane i wbudowane bezpośrednio w jądro aplikacji. Oprócz narzędzi obsługujących model DOM udostępniono SimpleXML – prosty interfejs do modyfikacji dokumentów XML. Wprowadzono SQLite, nowy, domyślnie wkompilowany silnik baz danych^[9]. 24 listopada 2005 roku ukazała się wersja 5.1, w której pojawił się PDO - ujednolicony sterownik oraz preprocesor zapytań umożliwiający komunikację z różnymi systemami baz danych.

PHP 6

W połowie roku 2005 zaczęły pojawiać się sygnały, że rozpoczęto wstępne prace nad PHP 6. Obecnie ta wersja znajduje się w fazie projektowania, dostępne są jednak publiczne obrazy PHP w wersji źródłowej, jak również w wersji binarnej dla systemów Windows.

Zmiany koncentrują się wokół dalszych usprawnień modelu obiektowego oraz wycofania obsługi wybranych, przestarzałych rozwiązań.^[10][11].

Moduły

---

Cała funkcjonalność PHP zawarta jest w czterech zbiorach modułów różniących się od siebie dostępnością dla programisty.

Moduły jądra 

Część silnika PHP; zawsze aktywne.

Moduły oficjalne 

Element każdej dystrybucji PHP; aktywowane ręcznie przez administratora serwera.

Repozytorium PECL 

Darmowe moduły o otwartym źródle tworzone przez programistów z całego świata, przeznaczone do samodzielnej kompilacji. Począwszy od wydania PHP 5 do PECL przeniesionych zostało wiele wcześniejszych modułów oficjalnych, najczęściej tych niestabilnych lub rzadko używanych.

Repozytorium PEAR 

Zbiór realizujących typowe zadania klas o ujednoliconej budowie.

Zdecydowana większość modułów ma budowę proceduralną. Dopiero w PHP 5 rozpoczęto tworzenie w pełni obiektowych rozszerzeń oraz obiektowych zamienników starych funkcji.

Składnia

---

Składnia PHP bazuje na składni języków C, Java oraz Perl.

<?php
$a = 5;
$b = 3;
 
function suma($zmienna1, $zmienna2)
{
        return $zmienna1 + $zmienna2; //Dodajemy argumenty i je zwracamy
}
 
echo suma($a, $b); // 8
?>

Cały kod PHP musi zawierać się pomiędzy znacznikami: <?php oraz ?>, lub <? oraz ?>. W przeciwnym wypadku interpreter nie wykona kodu.

Klasy i obiekty

Klasy deklarujemy następująco:

<?php
class MojaKlasa
{
  function zrob_cos()
  {
    echo 'Właśnie wykonywana jest funkcja zrob_cos()<br>';
  }
}
$mojobiekt = new MojaKlasa();
$mojobiekt -> zrob_cos(); // Wydrukuje komunikat
?>

Komentarze

Rozróżniamy trzy typy komentarzy: Komentarz wieloliniowy:

<?php
/* To jest komentarz
   wieloliniowy, zamykany znacznikiem:
*/
?>

Komentarz jednoliniowy:

<?php
//to jest komentarz jednoliniowy, który nie potrzebuje zamknięcia
?>

Komentarz jednoliniowy (inna wersja):

<?php
#to jest komentarz jednoliniowy, który nie potrzebuje zamknięcia
?>

Typy danych i zmienne

Zmienne w PHP nie wymagają deklaracji i nie posiadają jawnych typów. Jeżeli kontekst (na przykład definicja argumentu funkcji lub operator) danego wyrażenia wymaga zmiany jego typu, zostaje ono rzutowane do typu wymaganego. Wśród obsługiwanych rodzajów danych znajdują się:

Domyślnie PHP zawsze (pomijając obiekty od wersji 5) przekazuje zmienne przez wartość. Przekazywanie przez referencję zachodzi w wybranych funkcjach wbudowanych, oprócz tego można je narzucić w deklaracji własnej funkcji:

<?php function foo(&$value) { $value = 'bar'; } ?>

Klasy i obiekty

Elementy programowania obiektowego pojawiły się w PHP 3. PHP 4 udostępniono statyczne wywoływanie metod. W PHP 5 możliwości zostały rozszerzone między innymi o statyczne zmienne klasy, obsługę interfejsów, kontrolę dostępu, kontrolę typów czy klasy i metody abstrakcyjne. Model PHP wzoruje się na językach C++ i Java. Od wersji 5 PHP posiada mechanizmy refleksyjne ^[12], które pozwalają na analizę klas, funkcji oraz rozszerzeń. Bez zainstalowania odpowiedniego rozszerzenia nie umożliwiają one jednak zmiany tych struktur w czasie wykonywania.

Funkcje i struktury kontrolne

PHP jest wyposażone w szeroki wachlarz domyślnych funkcji. Niekonsekwencja w ich nazewnictwie (np. naprzemienne stosowanie CamelCase i znaku podkreślenia) jest niekiedy przedmiotem krytyki PHP. Znaczna część funkcji pochodzi jednak od ich odpowiedników w języku C i różnice pomiędzy nazwami funkcji wywodzą się właśnie z różnic w nazewnictwie z odpowiednich bibliotek C.

PHP obsługuje rekurencję do poziomu około stu zagłębień. Jeśli stos parsera zostanie przeciążony nadmierną ilością wywołań lub iteracji, wywołanie aplikacji zostanie przerwane.

Obsługa błędów

Wersja 5 wprowadziła mechanizm wyjątków. Tylko część modułów powiadamia jednak użytkownika o wystąpieniu błędów za ich pośrednictwem; większość umieszcza je na wyjściu programu w miejscu ich wystąpienia.

Zastosowanie

---

Popularność

W roku 1997 język PHP/FI obsługiwało ok. 50 tysięcy domen internetowych. W 2004 roku udział języka PHP wynosił ok. 15 milionów domen. Rok później wzrost popularności uległ jednak zahamowaniu^[5][13].

Aplikacje

W PHP powstała znaczna część obecnie istniejących aplikacji sieciowych. Należą do nich systemy zarządzania treścią, systemy forów dyskusyjnych, aplikacje pocztowe oraz klienty baz danych.